صلح‌سازی نمایشی آمریکا در قفقاز جنوبی
نشست ارمنستان و جمهوری آذربایجان در واشنگتن با حضور دولت آمریکا، از سوی طرف‌های غربی به‌عنوان «پیمان صلح» یا «موافقت‌نامه صلح» معرفی می‌شود. این در حالی است که سند مورد بحث صرفا اعلام تمایل دو کشور برای پیشبرد روند صلح و نه توافقی الزام‌آور و نهایی است و مفاد موافقت‌نامه جامع صلح هنوز نهایی نشده.
دولت آمریکا و شخص دونالد ترامپ این نشست رافرصتی برای نمایش چهره‌ای «صلح‌طلبانه» ازخود می‌بینند.ترامپ در ابتدای دوره ریاست‌جمهوری‌اش وعده داده بود به بسیاری از جنگ‌ها و بحران‌های جهانی پایان خواهد داد اما تجربه عملا خلاف آن را نشان داد؛ از ناکامی در غرب آسیا وحملات رژیم صهیونیستی به غزه وسوریه گرفته تا تداوم جنگ اوکراین و شکست ابتکارات مذاکره با ایران. اکنون نمایش علاقه‌مندی به قفقاز بیش از آن‌که اقدامی واقعی برای صلح باشد، کارکردی تبلیغاتی برای بازسازی تصویر ترامپ در افکار عمومی جهانی دارد.
در پشت‌صحنه این ابتکار، اهداف ژئوپلیتیکی دیگری نیز دیده می‌شود. آمریکا می‌کوشد با ورود به پرونده قفقاز جنوبی، پیام روشنی به روسیه ارسال و جایگاه خود را در این منطقه تقویت کند. ازیک‌سو، ارمنستان پس از جنگ اخیر قره‌باغ و کاهش نفوذ روسیه، روابط خود را با غرب_ به‌ویژه اززمان نخست‌وزیری نیکول پاشینیان_ گسترش داده است. از سوی دیگر، روابط آذربایجان و روسیه در ماه‌های اخیر به‌دلیل بازداشت اتباع آذربایجان در روسیه و اقدام متقابل باکو، دچار سردی شده است. این شرایط، بستر لازم را برای میانجی‌گری آمریکا فراهم کرده است.
یکی از محورهای مورد اختلاف بین ایروان و باکو، موضوع گذرگاه«زنگزور» است؛مسیری استراتژیک که اتصال آذربایجان به جمهوری خودمختار نخجوان را فراهم می‌کند و همزمان با اهمیت ژئوپلیتیکی برای ایران و روسیه همراه است. قبل از نشست واشنگتن، پیشنهاد آمریکا برای اجاره طولانی‌مدت این گذرگاه (تا ۹۹سال) توسط سفیر آمریکا در ترکیه مطرح شد. هرچند این پیشنهاد رسما از سوی ارمنستان شد اما رسانه‌های آمریکایی تلاش می‌کنند این موضوع را بخشی از نشست سه‌جانبه در آمریکا القا کنند.
برخی رسانه‌ها در فضای داخلی و خارجی این ابتکار را با حضور ناتو در مرزهای ایران پیوند زده‌اند. بررسی شواهد نشان می‌دهد آذربایجان و ارمنستان که دنبال تأمین امنیت مسیرهای مواصلاتی هستند، از حضور ناتو که موجب ناامنی قفقاز می‌شود استقبال نمی‌کنند و ناتو که فعلا درگیر مناقشه اوکراین است نیز برنامه‌ای برای حضور در زنگزور ندارد. در مجموع، هرگونه مداخله ناتو و قدرت‌های غربی در زنگزور می‌تواند موجب ناامنی منطقه و واکنش‌های جدی از سوی مسکو و تهران شود؛ امری که به نفع ارمنستان و آذربایجان و امنیت قفقاز نخواهد بود.
در نهایت، هرچند امضای سند در واشنگتن از نظر حقوقی صرفا در حد یک بیانیه است اما از نظر سیاسی می‌تواند به ابزاری برای مانور تبلیغاتی ترامپ برای قرار گرفتن در مسیر دریافت جایزه صلح نوبل و القای حضور این کشور در معادلات قفقاز جنوبی بدل شود. از این رو ضروری است رسانه‌های داخلی با دقت ابعاد پنهان و پیامدهای ژئوپلیتیکی این روند را برای افکار عمومی روشن سازند و تحت‌تأثیر روایت‌های گزینشی و تبلیغاتی غرب قرار نگیرند.
در پشت‌صحنه این ابتکار، اهداف ژئوپلیتیکی دیگری نیز دیده می‌شود. آمریکا می‌کوشد با ورود به پرونده قفقاز جنوبی، پیام روشنی به روسیه ارسال و جایگاه خود را در این منطقه تقویت کند. ازیک‌سو، ارمنستان پس از جنگ اخیر قره‌باغ و کاهش نفوذ روسیه، روابط خود را با غرب_ به‌ویژه اززمان نخست‌وزیری نیکول پاشینیان_ گسترش داده است. از سوی دیگر، روابط آذربایجان و روسیه در ماه‌های اخیر به‌دلیل بازداشت اتباع آذربایجان در روسیه و اقدام متقابل باکو، دچار سردی شده است. این شرایط، بستر لازم را برای میانجی‌گری آمریکا فراهم کرده است.
یکی از محورهای مورد اختلاف بین ایروان و باکو، موضوع گذرگاه«زنگزور» است؛مسیری استراتژیک که اتصال آذربایجان به جمهوری خودمختار نخجوان را فراهم می‌کند و همزمان با اهمیت ژئوپلیتیکی برای ایران و روسیه همراه است. قبل از نشست واشنگتن، پیشنهاد آمریکا برای اجاره طولانی‌مدت این گذرگاه (تا ۹۹سال) توسط سفیر آمریکا در ترکیه مطرح شد. هرچند این پیشنهاد رسما از سوی ارمنستان شد اما رسانه‌های آمریکایی تلاش می‌کنند این موضوع را بخشی از نشست سه‌جانبه در آمریکا القا کنند.
برخی رسانه‌ها در فضای داخلی و خارجی این ابتکار را با حضور ناتو در مرزهای ایران پیوند زده‌اند. بررسی شواهد نشان می‌دهد آذربایجان و ارمنستان که دنبال تأمین امنیت مسیرهای مواصلاتی هستند، از حضور ناتو که موجب ناامنی قفقاز می‌شود استقبال نمی‌کنند و ناتو که فعلا درگیر مناقشه اوکراین است نیز برنامه‌ای برای حضور در زنگزور ندارد. در مجموع، هرگونه مداخله ناتو و قدرت‌های غربی در زنگزور می‌تواند موجب ناامنی منطقه و واکنش‌های جدی از سوی مسکو و تهران شود؛ امری که به نفع ارمنستان و آذربایجان و امنیت قفقاز نخواهد بود.
در نهایت، هرچند امضای سند در واشنگتن از نظر حقوقی صرفا در حد یک بیانیه است اما از نظر سیاسی می‌تواند به ابزاری برای مانور تبلیغاتی ترامپ برای قرار گرفتن در مسیر دریافت جایزه صلح نوبل و القای حضور این کشور در معادلات قفقاز جنوبی بدل شود. از این رو ضروری است رسانه‌های داخلی با دقت ابعاد پنهان و پیامدهای ژئوپلیتیکی این روند را برای افکار عمومی روشن سازند و تحت‌تأثیر روایت‌های گزینشی و تبلیغاتی غرب قرار نگیرند.
